Ecologische begrazing - basisprincipes in de praktijk

Deze opleiding is opgebouwd uit een online leertraject en een excursie.

Ecologische begrazing steunt op oude cultuurlandschappen, landschappen gevormd en in stand gehouden door dagelijks gebruik van vee voor eigen nut. Het grazen op zich geeft effecten op kleine en grote schaal. Maar hoe komen die effecten nu juist tot stand? En hoe kunnen die ancestrale technieken omgezet worden tot een instrument van natuurbeheer? Dat ontdek je tijdens deze opleiding. 

Samen met begrazingsexpert Lieven Caekebeke verken je ecologische begrazing als een ondernemingsmethode gericht op biodiversiteit en landschapsbeheer. Het gebruik van (kleine) gehoede kuddes vee zorgde voor de rijke biodiversiteit die de Vlaamse natuur zo typeerde tot vorige eeuw. Die landbouwmethodes bekijk je door de bril van de begrazer-ondernemer. In de eerste plaats let die op de begrazingsgraad wat betreft het ecologische, want dat is het eerste uitgangspunt. Ook het werken zonder pesticiden, bemesting of ontworming hoort daar bij zonder de dierengezondheid en dierenwelzijn uit het oog te verliezen.

Een belangrijk onderdeel van de opleiding bestaat in het toepassen van de drie bepalende aspecten van ecologische begrazing: begrazingsgraad en het inzicht van de begrazingscurve, het aspect migratie uitgaand van gehoede kuddes en uiteindelijk de keuze van grazers. Het afwegen van die bepalende aspecten en het werken van een afdalend systeem van beslissingen vertrekkend van het ecologisch ideaalbeeld wordt telkens als denkmodel toegepast. 

Na deze opleiding weet je wat met ecologische begrazing mogelijk is op het vlak van biodiversiteit. Die mogelijkheden worden in de praktijk vaak door budgettaire beperkingen ingekort. Ook daarmee wordt rekening gehouden om toch nog zoveel mogelijk positieve effecten te behouden. Aan de hand van een cascadesysteem van beslissingen, toont Lieven hoe je tot de meest ideale oplossing komt met de beste ecologische resultaten. Dit terwijl je rekening houdt met de context en de bestaande beperkingen. 

Uiteraard moet die werkvorm ook economisch rendabel zijn voor de ondernemer, voor de terreinbeheerder die eigen dieren inzet. Het uitvoeren van ecologische begrazing is een hoogkwalitatieve dienst die net als andere diensten een prijs heeft. Die kost moet voor een opdrachtgever evenwichtig zijn, budgetvriendelijk voor diegene die voor de kosten betaalt. De principes van duurzaam ondernemen vormen hierbij de basis. 

In de opleiding wordt een eenvoudig reëel project van begin tot einde uitgewerkt. Er wordt gekeken naar de omstandigheden, de wensen van de opdrachtgever en het potentieel dat ecologisch  bereikt kan worden. Zo leer je hoe een ondernemer een project kan aanpakken om met zijn dieren aan de slag te gaan. Maar vooral een opdrachtgever heeft er belang bij te kunnen inschatten en berekenen wat de te verwachten effecten zijn voor een bepaald budget.

Tot slot wordt ook gekeken naar externe factoren die een begrazingsproject tot een succes kunnen maken, namelijk de bereidheid tot communicatie met passanten of omgang met hondenliefhebbers. En er zijn ook wolven in het land ...

Excursie in de Kalmthoutse heide 

Tijdens de excursie neemt begrazingsexpert Lieven Caekebeke je mee naar de Kalmthoutse heide. Daar zie je verschillende soorten grazers aan het werk: zowel schapen, runderen als paarden. Hun begrazing vervult een sleutelrol bij het in stand houden van het gebied. De evolutie naar bos wordt vertraagd, vergrassing neemt af en er komt meer variatie en structuur in de vegetatie en het terrein. 

Lieven toont je de effecten van begrazing op vegetatie en landschap. Je ontdekt de verschillende methoden van begrazing. Daarbij bekijk je welke beslissingen er zijn genomen door de beheerder en de gevolgen daarvan op langere termijn. En natuurlijk krijg je een antwoord op al je vragen. 

De Kalmthoutse heide is een groot gebied met een complexe indeling en heel veel bezoekers. Uiteraard is er de specifieke vegetatie van droge en vochtige heide, gemengd- en loofbos en open duingebied. Al die verschillende situaties vormen een habitat voor typische heidesoorten. De boomleeuwerik, loopspinnen, een aantal insecten zoals loopkevers en vlindersoorten als groentje, heideblauwtje en heidevlinder … Allen gedijen ze prima op deze extensief begraasde heideterreinen. 

De opleiding is opgebouwd uit een online leertraject (drie lesvideo’s van ongeveer 60 minuten elk), te bekijken wanneer je wil, en één excursie.

Kan of wens je niet deel te nemen aan de excursie, schrijf je dan in voor enkel het online gedeelte via deze link.

De opleiding is opgebouwd uit een online leertraject en een excursie.

Online leertraject

Het online leertraject bestaat uit drie lesvideo's die je tijds- en plaatsonafhankelijk kan bekijken. Elke video duurt ongeveer 60 minuten met telkens een andere focus:

• Lesvideo 1: begrazing, ecologische begrazing, -effecten van ecologische begrazing, - basisprincipes;
• Lesvideo 2: vanuit de basisprincipes ontwikkelen we de methodiek van ecologische begrazing: hoe worden cultuurlandschappen mee beheerd via ecologische begrazing, rekening houdend met allerlei externe factoren en beperkingen;
• Lesvideo 3: de implementatie: van doel naar opdracht, naar bestek, naar uitvoering en monitoring. We bekijken dit niet theoretisch maar via een werkelijke case.

Excursie

Tijdens de excursie

• krijg je een korte toelichting over het gebied en een korte motivatie voor de keuze van de begrazing door boswachter Jef De Winter (Agentschap voor Natuur en Bos) en de verantwoordelijke voor de begrazing;

• zie je grazers aan het werk; 

• bekijk je samen de effecten van begrazing op de vegetatie en het landschap; 

• ontdek je verschillende methoden van begrazing; 

• leer je waarmee je zoal rekening moet houden en wat er fout kan gaan; 

• leer je welke beslissingen er door de beheerder werden genomen en wat de consequenties op langere termijn zijn; 

• leer je dit afwegen in kosten/baten; 

• krijg je een antwoord op al je vragen. 

Online leertraject

• Als je je inschrijft voor de excursie krijg je meteen ook toegang tot het online leertraject dat bestaat uit drie lesvideo's. Deze kan je tijds- en plaatsonafhankelijk bekijken. Elke video duurt ongeveer 60 minuten. 
• Bekijk de drie lesvideo's voorafgaand aan de excursie. Zo zorgen we ervoor dat iedereen ongeveer over dezelfde basiskennis beschikt wanneer we op het terrein gaan.

Excursie

• Breng je eigen drank en lunch mee, alsook waterbestendige kledij en laarzen. 
• De inhoud van de excursie volgt niet de inhoud van de drie lesvideo's. Op het terrein worden de thema’s besproken die relevant zijn voor dat bepaald gebied, zie bij ‘Programma’.

Bespaar op de opleiding

• Deze opleiding komt in aanmerking voor de KMO-portefeuille. Zo bespaar je tot 30% op het inschrijvingsgeld.